Ralph van Dam: “Ik wil het taboe van faillissement doorbreken”

Rasondernemer Ralph van Dam (44) richtte meerdere bedrijven op en deed ze ook weer van de hand – al dan niet vrijwillig. In elk bedrijf kende hij successen en tegenslagen. Zijn voorheen goedlopende bedrijf ging in mei 2011 failliet. Er werd beslag gelegd op alles wat hij en z’n vrouw bezaten en z’n zakelijke schulden liepen gigantisch op. En dat terwijl hij een paar maanden eerder aan het hoofd stond van twee succesvolle bedrijven met een miljoenencontract op zak. Nu, zeven jaar later, is zijn boek Langs de afgrond – Lessons learned van een ondernemer uit, waarin hij terugblikt op deze ‘zwarte bladzijde’ uit zijn leven.

Hoe kan het dat je in een paar maanden tijd van twee succesvolle ondernemingen naar een allesverwoestend faillissement ging?

“Dat laat zich niet eenvoudig uitleggen omdat het een optelsom van vele factoren bij elkaar is. Achteraf kun je zeggen dat het bedrijf dat uiteindelijk failliet ging teveel leunde op één klant. Daarmee hadden we een miljoenencontract, dat ik voor tienduizenden euro’s had laten opstellen en waarin alles netjes was geregeld via advocaten. Dat voelde behoorlijk veilig aan. Maar toen die klant besloot het contract halverwege de termijn ineens af te blazen, had ik geen poot om op te staan. Je moet als ondernemer accepteren dat heel veel dingen schijnzekerheden zijn. Dat moet je er niet van weerhouden om te ondernemen, maar je moet wel realistisch blijven. Als er één dominosteentje omvalt, kan zomaar de hele boel instorten. Dat heb ik aan den lijve ondervonden.”

Wow, zelfs met zo’n contract kan het dus toch ontzettend misgaan. Was het alleen domme pech?

“Nee, zeker niet. Je hebt altijd een eigen verantwoordelijkheid voor wat je doet in het leven. Veranderende omstandigheden zoals geld, macht en verleidingen kunnen ervoor zorgen dat mensen anders gaan acteren. Het is dan zaak om alles nog beter in de gaten te houden. Achteraf had ik door dat ik dichter op de bal had moeten zitten en zag dat ik misschien iets te goedgelovig ben geweest. Daarnaast had ik ook zeker pech met de timing van de contractbreuk en de rol die mijn accountmanager van de bank richting de curator speelde. Een medewerker van me noemde het the perfect storm: uiteindelijk stapelt het zich op, en is het alles bij elkaar wat maakt dat het zo mis gaat.”

Je besloot een boek over je faillissement te schrijven. Vond je het niet moeilijk om zo’n persoonlijk en kwetsbaar verhaal te delen met de wereld?

“Helemaal niet. Ik zou m’n verhaal zo aan iedereen vertellen. Ik heb dit boek geschreven omdat er zo ontzettend veel boeken bestaan over hoe je succes bereikt, met tips, tricks en stappenplannen. Ik geloof daar niet zo in. Succes heeft voor een heel groot deel te maken met wie jij als persoon bent en wat voor ondernemer dat jou maakt. Veelal hoor je alleen de succesverhalen. Joop van den Ende, Steve Jobs, Walt Disney, Richard Branson: ze zijn allemaal ook een keer failliet gegaan, maar dat weet bijna niemand. Mijn boek is een oproep aan andere ondernemers om het echte verhaal te vertellen. Vertel eens over de weg ernaartoe, in plaats van alleen maar over het einddoel dat succes lijkt te zijn. Op die manier wil ik het taboe doorbreken rondom falen in de ondernemerswereld. Het gaat niet altijd alleen maar goed. En van fouten leren mensen denk ik nog meer dan van successen.”

Wat kunnen lezers leren van jouw fouten?

“Dat je jezelf goed moet kennen als je gaat ondernemen. Wees je bewust van je angsten, verlangens en dromen. En bedenk goed hoe dit je kan helpen in je onderneming en in hoeverre het juist in de weg kan zitten. Ik ben er nog steeds trots op dat ik – ondanks dat ik me soms verraden voelde door compagnons, medewerkers en opdrachtgevers – in de goedheid van de mens geloof. Toch is het verstandig om regelmatig te checken of iemand je vertrouwen nog wel verdient. Dat had ik beter kunnen doen. En ik heb een praktische tip: zorg ervoor dat je als ondernemer altijd ergens geld achter de hand hebt. In een oude sok, onder je matras, ergens waar niemand weet dat jij dat hebt. Geld waarmee je jezelf te allen tijde kunt verdedigen als je echt in het nauw komt, bijvoorbeeld als er sprake is van een beslaglegging.”

Hoe ben je er na die beslaglegging en de vele schulden weer bovenop gekomen?

“Ik besloot een streep te zetten door alles wat ik na vijftien jaar ondernemen had opgebouwd en daarmee weer rust te creëren in mijn privésituatie. Dat was niet makkelijk. Een faillissement wordt niet voor niets weleens vergeleken met rouw, het verliezen van een dierbare. Zakelijk en privé stond alles op losse schroeven. Al mijn schulden liepen op en ik kon mijn hypotheek niet meer betalen. Toch heb ik altijd een rotsvast vertrouwen gehad dat het goed zou komen. Ik bleef in oplossingen denken. Al gauw ging ik in loondienst – een goede baan – maar met dat salaris alleen was het me niet gelukt om al mijn schulden af te betalen. Gelukkig bezat ik ondanks het faillissement van het ene bedrijf nog een tweede bedrijf, dat even in de koelkast had gestaan. Dit heb ik weer opgepakt en met de winsten ervan heb ik uiteindelijk in drie jaar tijd alles kunnen afbetalen. Eigenlijk wel ironisch dat juist m’n ondernemerstalent ervoor heeft gezorgd dat ik kon opkrabbelen uit de afgrond, waarin ik terecht was gekomen door te ondernemen.”

Ben je op het moment weer aan het ondernemen?

“Ja, en dat zal ik denk ik altijd blijven doen, zij het in een aangepaste vorm. Ik heb op dit moment een uitdagende baan bij Centraal Beheer van Achmea waar ik mede verantwoordelijk ben voor de digitale opmars richting het MKB en ook een ondernemersprogramma mag gaan opzetten. Hierin staan we ondernemers bij in hun persoonlijke ontwikkeling en de ontwikkeling van hun bedrijf. Daarnaast organiseer ik samen met mijn compagnon Rogier de Moel een paar keer per jaar ondernemersreizen naar het buitenland. Het doel van zo’n reis is afstand nemen van je onderneming, reflecteren op je ondernemerschap en in een setting van gelijkgestemden ervaringen uitwisselen. Alle kennis en ervaring die ik heb opgedaan door de successen en tegenslagen in mijn eigen leven als ondernemer kan ik in beide banen heel goed gebruiken. Ik kijk met veel vertrouwen uit naar de toekomst, wetende dat mijn ondernemerstalent nooit failliet zal gaan.”