"Blijf de baas over jezelf met een financiële buffer"

Lex Hoogduin is hoogleraar complexiteit en onzekerheid in financiële markten en financiële instellingen in Groningen. Hij vertelt over het belang van een buffer, omdat de financiële toekomst altijd onzeker is. Het is daarom slim om wat achter de hand te hebben als het minder gaat met de economie. 

Lex is lid van het bestuur van de London Stock Exchange Group en voorzitter van LCH Group. Hij is verder voorzitter van de Raad van Toezicht van het Centrum voor Integrale Revalidatie (CIR). Eerder werkte hij bij Robeco en de Nederlandsche Bank. Ook heeft hij bijna 4 jaar bij de ECB gewerkt als adviseur van Wim Duisenberg.

Hij houdt van spelletjes spelen, voetbal en Feyenoord in het bijzonder. Zijn grootste aankoop was een huis – zonder hypotheek – toen hij 45 was. Hij begon met beleggen toen hij 25 jaar oud was.

Wat wil jij als econoom aan ‘gewone’ mensen met weinig verstand van de financiële wereld meegeven?

“Dat het belangrijk is dat je je realiseert dat de financiële toekomst onzeker is. Alles is steeds meer verbonden met elkaar, wat de wereld complex maakt. Hoe goed je ook plant en vooruit denkt, er gaan altijd dingen gebeuren die je niet kunt voorzien.”

Hoe kun je het beste omgaan met die onvoorspelbaarheid?

“Het helpt als je alert bent, zodat je het opmerkt wanneer de dingen anders gaan. En als je dan voor een verrassing komt te staan, is het belangrijk dat je zelf kunt reageren op zo’n verrassing. Financieel gezien is het daarom zeker geen overbodige luxe om een buffer te hebben. Wat extra geld zorgt voor een gevoel van onafhankelijkheid en vrijheid.”

Heb je tips voor het opbouwen van zo’n financiële buffer?

“Hoeveel en hoe vaak je geld opzij zet, dat hangt van de persoon en situatie af. Maar het belangrijkste is dat je wat discipline opbrengt. Dat is lastig want mensen zijn altijd geneigd om het nu voorrang te geven op het straks. Zeker als je jong bent, zijn er genoeg dingen waar je geld aan wil uitgeven. Maar juist jonge mensen raad ik aan om heel regelmatig kleine beetjes geld opzij te zetten.”

Ging jij slim met je geld om toen je jong was?

“Ja, dat kun je denk ik wel zo zeggen. Mijn ouders leerden me dat ik geen gekke dingen moest doen met geld en niet van anderen afhankelijk moest zijn voor mijn inkomen. Toen aan het begin van de jaren tachtig de economische crisis inzette, leek het erop dat mijn vader werkloos zou worden. Ik weet nog goed dat hij toen zei: mocht het zover komen, ik wil geen uitkering. Gelukkig verloor hij zijn baan niet, maar het geeft goed aan hoe hij zijn geldzaken zelf op orde wilde hebben. Dat straalde ook op mij af. Als student hield ik een kasboekje bij zodat ik precies wist wat erin kwam en wat ik uitgaf. En toen ik ging werken, en me realiseerde dat ik meer verdiende dan ik uitgaf, ben ik gaan beleggen.”

Ben je een actieve of passieve belegger?

“Ik beleg alleen maar passief, via fondsen. Hoewel ik goed kan begrijpen dat anderen er een kick van krijgen om met geld te spelen, heb ik dat totaal niet. Het geeft me veel meer lol en voldoening om te begrijpen hoe iets werkt, hoe de beleggingswereld in elkaar zit.”

Je zegt dat de financiële wereld ingewikkeld en onvoorspelbaar is, maar wil hem tegelijkertijd begrijpen. Kan dat wel?

“Ik denk niet dat je de beurs zo goed kunt begrijpen dat je precies weet wat ‘ie volgende week gaat doen. Maar wat je wel kunt is snappen hoe het spelletje werkt. Het is net als met voetbal: je kunt niet voorspellen of Real Madrid of Juventus zaterdag de Champions League gaat winnen, maar je kunt wel weten dat een stand van 85 – 83 niet zal voorkomen. Dit komt door de aard van het spel, en de algemene kenmerken ervan. Zo is het ook met de economie, die bijvoorbeeld de neiging heeft om te groeien. Maar er kunnen zich verrassingen voordoen. Zowel in het voetbal als in de economie gebeurt dat met enige regelmaat.”

Kwam de financiële crisis in 2008 voor jou volledig uit de lucht vallen?

“Ik heb de crisis zeker niet voorzien. Maar vanaf ongeveer 2004 merkte ik wel dat er gekke dingen aan de hand waren. Ik weet nog dat ik de markten zo snel zag stijgen, dat ik dacht dat het tot een terugslag moest leiden. Zo’n grote klap had ik alleen nooit verwacht. Als belegger moet je toch altijd rekening houden met zulk soort verrassingen. Wees je daarom bewust van het risico, beleg gespreid, en houd ook zeker een deel van je geld apart op een spaarrekening. Dan blijf je, ook bij tegenslag, de baas over jezelf.”

Weet dat je met beleggen risico neemt en je (een deel van) je inleg kúnt verliezen