Sparend rijk worden? Vergeet ‘t maar!

Zoals eerder geschreven houdt de ECB de rente expres laag om de inflatie op te krikken naar twee procent. Stel even super hypothetisch dat het lukt om de inflatie weer op niveau krijgen. Hun doel is bereikt, en dus kunnen ze dan stoppen met het kunstmatig laag houden van de rente. De vraag die zich dan aandient is: hoe hoog zal het neutrale renteniveau zijn?

Gaan we richting de zes, zeven, misschien wel acht procent, zoals in de jaren tachtig en negentig? Je wil natuurlijk horen: ja! De rente wordt heerlijk hoog, en dus kun je over een tijdje sparend rijk worden. Jammer jammer, dat is niet het geval.

Om te beginnen is het volgens Menno Middeldorp, Hoofdeconoom Nederland bij Rabobank, vrijwel onmogelijk om te bepalen wat het natuurlijke of neutrale renteniveau is. Dit wil zeggen, het niveau van de rente zonder dat de ECB daar invloed op uitoefent. De ECB heeft namelijk een doelstelling om de inflatie onder, maar dichtbij de 2 procent te houden en gebruikt de hoogte van de rente om de inflatie te beïnvloeden.

De inflatie kun je meten door te berekenen met hoeveel procent de prijzen zijn gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Het neutrale renteniveau is veel lastiger te bepalen omdat het beleid dat de ECB op dit moment doorvoert, pas jaren later echt effect heeft.

Middeldorp: “Zie de ECB als een schip dat nu haar roer omgooit, maar pas twee jaar later van koers wisselt. De economie staat gelijk aan de zee, die na twee jaar veranderd is. Het ECB schip kan nu in rustig vaarwater zitten, maar over twee jaar kan het stormen. Daar moet de ECB nu al op inspelen. Doordat je met zoveel verschillende factoren te maken hebt, kun je het natuurlijke renteniveau eigenlijk niet meten. Wel kun je een schatting maken.”

En wat betreft die schatting van het neutrale renteniveau, het lijkt erop dat ‘ie een stuk lager ligt dan vroeger. Dit heeft verschillende oorzaken:

De babyboomers

Mensen die vlak na de Tweede Wereldoorlog werden geboren, zorgden in de jaren zestig, zeventig en tachtig voor een opleving van de economie. De bevolkingsgroei van toen maakte dat er vraag was naar geld. Meer mensen gaven geld uit, er kwam meer economische ontwikkeling en meer vraag naar investeringen. En dus was de rente destijds hoog. Maar die babyboomers bleven niet jong. Ze zijn nu oud (en grijs) en dichtbij hun pensioen. Ze geven minder uit en sparen juist meer. Daarbij kosten ze de samenleving veel geld, aan pensioenen en zorgkosten bijvoorbeeld. Dit werkt niet bepaald mee aan een hogere rente.

Minder, minder, minder

De kans op een toename van de bevolkingsgroei, zoals met die babyboom, die is nu vrij klein. We krijgen over het algemeen juist steeds minder kinderen. Middeldorp: “Vaak zie je dat naarmate een land rijker wordt, de bevolkingsgroei afneemt. En komen er minder mensen bij, dan groeit de economie minder hard. Dit betekent dat er minder wordt geïnvesteerd in het uitbreiden van de productiecapaciteit van de economie. Kortom: er is minder vraag naar geld.”

Alles gaat efficiënter

Middeldorp merkt verder op dat de relatieve prijs van kapitaalgoederen omlaag is gegaan. In de jaren ‘60, ‘70 en ‘80 moesten bedrijven relatief meer geld lenen om mee te gaan met de technologische ontwikkelingen. Denk aan grote industriële machines die moesten worden aangeschaft. Nu is dat – niet in alle gevallen maar over het algemeen wel – een stuk anders. Je koopt een server en je kunt al je eigen bedrijf beginnen en een website bouwen. Omdat we efficiënter werken, is er minder geld nodig, en is de rente dus lager dan voorheen.

Ik moet eerlijk zeggen: toen mijn bank me vertelde dat per 1 oktober mijn spaarrente alwéér werd verlaagd – hij werd zelfs gehalveerd!! Van 0,10 naar 0,05 procent – toen baalde ik daar best wel van. Ik weet nu wel waar het door komt, én dat ik maar beter aan het idee kan wennen. Misschien (hoe moeilijk dat ook is) kun jij dat ook maar het beste doen. En eventueel een andere manier verzinnen om meer uit je geld te halen.