“Geef uit wat je drie jaar geleden per maand verdiende”

Harald Nanninga werd verwekt in de woning boven een bank en groeide praktisch op in de grote kluis die erin stond. Zijn vader was er bankdirecteur en één van de eersten in Nederland die banken fuseerden. Het is daarom vast niet ingewikkeld om je voor te stellen dat werken met geld er bij Harald met de paplepel is ingegoten. 

Werken met geld doet hij dan ook nog steeds met Het Service Kantoor, zijn financieel adviesbureau waarmee hij samen met veertien financieel experts zijn klanten adviseert vanuit Groningen. Bij het financiële adviesbureau in het Hoge Noorden kun je terecht voor raad bij hypotheken, pensioenen, verzekeringen, sparen en beleggen. Harald startte zijn bedrijf in 1991 en is - als het om slimme financiële keuzes maken gaat - behoorlijk gepokt en gemazeld. Eens kijken of Harald de heilige graal kent in goed omgaan met geld. 

Wat is de beste financiële gewoonte die iedereen zou moeten hebben?

“Er is wat mij betreft geen gouden regel. Geld maakt wel geld dat is duidelijk. Ik ken genoeg mensen die hun bedrijf hebben verkocht voor veel heel veel geld. Ja dan kun je gokken en een financieel risico nemen. Maar voor de meeste mensen is het verstandig om dat niet te doen. Het is eigenlijk heel simpel. Als je niet in de problemen wil komen, moet je een vertraging inbouwen van drie jaar.”

Hoe werkt dat zo’n vertraging?

“Stel je bent afgestudeerd, dan zou je eigenlijk drie jaar lang door moeten verder gaan met het uitgavenpatroon en de levensstijl die je toen had. En nooit meer uitgeven dan wat je toen in een maand verdiende. Nou dan hou je geld over. Maar de meeste mensen die klaar zijn met hun studie en een carrièrestap maken, gaan eerst op vakantie en allerlei dure dingen kopen die ze altijd al hadden willen hebben. Vervolgens gaan ze een huis kopen op basis van een toekomstig inkomen en een auto leasen. En dan heb je de poppen eigenlijk al aan het dansen. 

Vaak moet er nog een studieschuld worden afgelost en dan kun je na een tijdje geen kant meer op. Dat opgevoerde uitgavenpatroon en die lasten, daar kom je gewoon heel moeilijk nog uit. Tenzij je veel geld erft of een giga-klapper maakt met het werk dat je doet. In de meeste gevallen gebeurt dat niet, dus dan blijf je financieel achter de feiten aanlopen. En die situatie is erg lastig om terug te draaien.”

Wanneer mag je dan weer wat ruimer gaan leven?

“In jaar vier. Dan kun je uitgeven wat je drie jaar geleden per maand verdiende. En na drie jaar ga je weer uitgeven wat je de drie jaar daarvoor verdiende. Die drie jaar is een beetje een tijdspanne waarin het mis of goed kan gaan. Als je een keer werkloos raakt, moet je daarop voorbereid zijn. Zeker als zelfstandige of ondernemer. Ik begeleid veel zelfstandigen en mijn ervaring is dat die mensen - zeker als ze net zijn begonnen en het goed gaat met de zaken - alles uit geven wat ze hebben. Bij zelfstandigen die voor het eerste succes hebben, zie ik de meeste excessen. Die geven meteen uit wat ze extra binnenkrijgen en dan komen ze in de problemen als het wat minder gaat.

Wij maken veel bedrijfsplannen voor startende ondernemers en dan volg ik de gang van zaken natuurlijk vanaf dat moment aan. Vanuit mijn werk zie ik wel een rode draad in hoe het mis kan gaan. Het kan een tijd heel goed gaan, maar ook weer binnen de kortste keren verkeerd lopen. Dit gebeurt vaak in het derde of vierde jaar. Je krijgt een belastingaanslag of je moet een investering doen. Als je daar geen financiële ruimte voor hebt, kan het zomaar misgaan.”

Dus je moet eigenlijk een beetje onder je stand proberen te leven? 

“Als je niet in de financiële problemen wil komen, is dat een gouden regel. Mensen hebben toch vaak de neiging om er iets boven hun stand uit te komen. Als mensen een nieuwe auto gaan kopen, rijden ze vaak maak een iets duurdere auto de showroom uit. Hetzelfde geldt voor huizen. Als je een hypotheek kan krijgen voor vier ton, ga je toch even kijken bij de huizen voor vijf ton. Zo zijn mensen gewoon. Ze zullen zelden wat goedkopers kopen.”

Kunnen we die drang om uit te geven veranderen?

“Totdat je de pijn hebt gevoeld een fase waarin je financieel aan de grond zit, ga je makkelijker om met geld. Ik heb de pech en het geluk gehad dat ik in de jaren 90 heb ervaren hoe het voelt om door een lastige fase te gaan met je bedrijf. Toen dacht ik: dit ga ik nooit meer meemaken. Maar dat gevoel kun je niet overbrengen op iemand die dat nog nooit heeft ervaren. Diegene moet dat dan maar van je aannemen en dat is toch anders dan het zelf meemaken.”

Moet het dan echt misgaan voor we een les leren?

“Nou ik vrees van wel, anders komt het niet bij je binnen. Het zit in je DNA of je een spaarder, spender of levensgenieter bent. Van een spender ga je niet zomaar een spaarder maken. Je kunt je gedrag een beetje aanpassen, maar jezelf helemaal veranderen, dat gaat niet echt. Eigenlijk moet je daarom een coach hebben die je helpt bij je keuzes.”

Wat kan zo’n coach voor je doen?

“Nou die kan je net als een voetbalcoach of leraar sturing geven. Je moet alles zelf doen en leren, maar je komt sneller waar je moet zijn als je de juiste richting op wordt geduwd. Zo’n coach kan je vertellen: je moet dat boek eens lezen of je deze berekening maken. En gaandeweg ga je dan steeds een stapje omhoog in je ontwikkeling. Je moet dan natuurlijk wel de juiste coach vinden. Dat is ook weer traject op zich. Maar met gezond boerenverstand kom je een heel eind.”

Ben jij in die zin ook een coach voor je kanten?

"Ik heb een klant die mij ‘haar financieel geweten’ noemt. Zij kent me al heel lang en neemt geen financiële stap zonder dat te overleggen. “Ik heb veel piloten, artsen en DGA's (directeur-grootaandeelhouders, red.) als klant, maar met name mensen die via via van mij hebben gehoord en goed advies kunnen waarderen. Dat netwerk heb ik heel rustig opgebouwd. In mijn vak draait alles om vertrouwen. Een piloot die al lang klant van mij is, zei ooit tegen mijn zus: “hij weet inmiddels alles van ons en het zou een slechte dag zijn als je broer zijn zaak ooit verkoopt. Als er wat is, bellen we hem en vragen we of iets wel of niet moeten doen.” Dat is voor mij het grootste compliment dat ik kan krijgen. Dat je op die manier wat voor mensen kan betekenen, geeft veel voldoening en een heel lekker gevoel.”